Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu từ thuở thiếu thời cho đến lúc nhắm mắt xuôi tay chưa bao giờ từ bỏ con đường học tập: “Học hành là vô cùng. Học càng nhiều, biết càng nhiều càng tốt”. Người lớn tuổi phải học, người trẻ tuổi lại càng phải ra sức học tập - không có học vấn con người sẽ bị bỏ lại phía sau. Kiến thức không trau dồi, kỹ năng không rèn luyện, cá nhân sẽ không thể nào thích nghi kịp với sự vận động không ngừng nghỉ của cuộc sống. Bác Hồ nhận thức sâu sắc học tập chính là thứ vũ khí sắc bén nhất, là phương pháp xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên lớn mạnh không ngừng, là động lực thúc đẩy xã hội phát triển. Không có học tập và quan điểm, thái độ đúng đắn về việc học tập, mọi việc đều ắt khó thành công.

Từ vĩ nhân đến vĩ nhân

Ôn lại kỷ niệm 10 năm ngày mất của cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp (4/10/2013-4/10/2023) hẳn ai trong chúng ta cũng đều không thể quên được những hình ảnh đầy xúc động trong lễ tang của ông – người học trò xuất sắc, gần gũi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, người tướng tài đã đi vào lịch sử dân tộc. Hàng triệu người không ngại nắng mưa xếp hàng tiễn biệt; các cựu quân nhân, bộ đội, thương, bệnh binh… dù điều kiện sức khỏe không cho phép vẫn kiên trì tham gia kính viếng; có những em bé chỉ mới một tuổi được bố mẹ ẵm trên tay chờ đợi gần 8 tiếng để đến lượt vào bên trong. Đó là biểu hiện của tấm lòng yêu mến, kính trọng vô bờ bến của nhân dân ta dành cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Nhiều người từng đặt ra câu hỏi tại sao lãnh tụ Hồ Chí Minh giữa hàng chục học viên tốt nghiệp Trường quân sự Hoàng Phố được đào tạo chuyên nghiệp lại chọn giao vai trò chỉ huy quân sự của đất nước cho một nhà giáo đảm nhiệm? Đó chính là cái tài, là bản lĩnh nhìn người xuất chúng của vị cha già kính yêu của dân tộc! Chủ tịch Hồ Chí Minh đã bộc lộ quan điểm thấu đáo, quy chuẩn trong việc phát hiện và sử dụng cán bộ khi chọn người có năng lực làm tướng nói riêng, chọn người đủ tài đủ đức lo liệu việc nước nói chung.

Không phải tất cả mọi người đều biết rằng trước khi trở thành bậc thầy quân sự lỗi lạc, Đại tướng Võ Nguyên Giáp từng đam mê và cống hiến hết mình cho nghiệp giáo. Đại tướng họ Võ tên Văn - Văn võ song toàn, văn ôn võ luyện quyết chí mà thành tài. Thời chiến người thầy giáo làm tướng quân đánh giặc giữ nước, thời bình danh tướng lại miệt mài chăm lo cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ. Yêu nước, có trách nhiệm với dân tộc, tận tâm với nghề, tin tưởng ở thế hệ trẻ là đạo đức hàng đầu của người giáo viên cách mạng Võ Nguyên Giáp. Xuất thân là thầy giáo nên Đại tướng rất hiểu và đánh giá cao vai trò của giáo dục trong sự ngiệp dựng nước, giữ nước. Thầy Giáp luôn tâm huyết với sự nghiệp giáo dục và đặt nhiều niềm tin ở thế hệ trẻ. Sau này khi đã trở thành tướng tài ông vẫn vô cùng quan tâm đến sự nghiệp giáo dục. Đại tướng luôn tận tình thăm hỏi, nhắc nhở các mầm non tương lai của đất nước phải quý trọng sự học, coi học vấn là tiền đề đưa nước ta chiến thắng và vươn lên trên mọi mặt trận, giúp Việt Nam vươn tầm thế giới.

Gặp gỡ nhân dịp kỷ niệm 50 năm chiến thắng Điện Biên Phủ giữa Đại tướng Võ Nguyên Giáp với đại biểu Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (Ảnh: Thông tấn xã Việt Nam)

Tinh thần tự học và học tập bền chí chính là một trong những phẩm chất quan trọng nhất, là ánh sáng quý báu trong cuộc đời Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Thầy Giáp luôn tin rằng: “Trong công cuộc tiếp tục đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước cùng với việc xây dựng một xã hội học tập, tinh thần sáng tạo và trí tuệ Việt Nam nhất định sẽ chiến thắng bằng được nghèo nàn lạc hậu, mang lại ấm no, tự do, hạnh phúc cho nhân dân, sẽ một lần nữa biến huyền thoại thành lịch sử”. Đại tướng Võ Nguyên Giáp là tấm gương sáng để noi theo trong việc tự học và học tập suốt đời. Nói về việc tự học thành tướng tài của Võ Nguyên Giáp, Bernard Fall đã khẳng định: “Trong tương lai có thể thấy trước, phương Tây chưa thể đào tạo được một vị tướng nào có thể sánh kịp với tướng Giáp”. Tinh thần ham học hỏi đó giúp ông tích lũy một lượng tri thức cả về lý luận lẫn thực tiễn quân sự hết sức đa dạng, giúp ông đủ tự tin để đưa ra những quyết định trọng đại đi đã vào huyền thoại. Đại tướng nhấn mạnh “…có nhiều cách học, trong đó cách học quan trọng nhất và tốt nhất đó là tự học”. Thành công của ông trên con đường cách mạng nhờ một phần rất lớn vào tư tưởng này. Làm tướng quân nhưng không qua một lớp quân sự bài bản nào, ông đã nỗ lực tự học, luôn luôn lắng nghe, học hỏi, tìm tòi và tự thân đúc rút nên các bài học kinh nghiệm quý báu. Phẩm chất người thầy với tinh thần ham học tiêu biểu đã khắc họa rõ nét chân dung vị tướng tài Võ Nguyên Giáp trong hành trình thực hiện sứ mệnh lịch sử. Nhìn xưa học nay mới thấy định hướng xây dựng xã hội học tập chính là con đường đúng đắn, tất yếu mà toàn Đảng, toàn dân ta cần theo đuổi, đặc biệt chú trọng công tác bồi dưỡng ý chí, tinh thần học tập và vươn lên cống hiến trong tầng lớp thanh thiếu niên, cán bộ, đảng viên trẻ để xây dựng tổ chức Đảng thật sự tinh, sạch, mạnh, hiện đại.

Học tập suốt đời – Xu thế mới của thời đại

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn cho rằng việc học, tự học và học tập suốt đời chính là quy luật tất yếu, là dòng chảy lưu chuyển không ngừng như sông đổ về biển để tiến lên, dấn thân trong cuộc sống: “Học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời. Suốt đời phải gắn liền lý luận với công tác thực tế. Không ai có thể tự cho mình đã biết đủ rồi, biết hết rồi. Thế giới ngày ngày đổi mới, Nhân dân ta ngày càng tiến bộ, cho nên chúng ta phải tiếp tục học và hành để tiến bộ kịp Nhân dân”. Vì thế, học tập theo Người cần sự duy trì, bền bỉ, cầu tiến, không nên được chăng hay chớ, không được bỏ bê, không thể ngắt quãng. Người nhấn mạnh: “Tôi năm nay 71 tuổi, ngày nào cũng phải học” và học tập là để “làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phụng sự giai cấp và Nhân dân, phụng sự Tổ quốc và nhân loại”. Bác luôn yêu cầu mỗi cá nhân, mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng đều phải học, tự học và học suốt đời để nâng cao tri thức, đáp ứng yêu cầu của tình hình và nhiệm vụ cách mạng mà Tổ quốc và Nhân dân giao phó.

Đảng cầm quyền cũng xác định việc xây dựng xã hội học tập là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, là mục tiêu cơ bản cần hướng đến trong sự nghiệp giáo dục, đào tạo và phát triển đất nước. Thông qua việc hình thành thói quen học tập trong môi trường học tập của xã hội học tập, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII xác định hướng đến “đưa nước ta thành một quốc gia mạnh về giáo dục và đào tạo ở khu vực, bắt kịp với trình độ tiên tiến của thế giới, tham gia vào thị trường đào tạo nhân lực quốc tế”; “đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực”. Đại hội cũng nhấn mạnh phải chú trọng hơn giáo dục đạo đức, nhân cách, năng lực sáng tạo và các giá trị cốt lõi, nhất là giáo dục tinh thần yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc, truyền thống và lịch sử dân tộc, ý thức trách nhiệm xã hội cho các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ. Thực tiễn cách mạng đang đặt ra những yêu cầu ngày càng cao đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới của đất nước, đòi hỏi cần vận dụng sáng tạo những kinh nghiệm, lời chỉ dẫn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về việc tự học, thực học và học tập suốt đời để xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên đủ phẩm chất, năng lực, uy tín ngang tầm nhiệm vụ.

“Lý thuyết chỉ là màu xám còn cây đời mãi mãi xanh tươi” – Lý luận có nhiều bao nhiêu chăng nữa cũng chỉ nằm trên sách vở còn cuộc sống ngoài kia muôn hình muôn vẻ với diễn tiến không ngừng. Chính vì thế sự học không thể chỉ dừng ở việc học tập từ lý luận suông mà phải kết hợp nhuần nhuyễn với thực tiễn, đúc kết từ thực tiễn. Một minh chứng có thể kể đến như việc tỉnh Bắc Giang tổ chức thành công buổi livestream huy động nhiều bạn trẻ thuộc thế hệ “Gen Z”, các tiktoker có tầm ảnh hưởng với gần 1,7 triệu lượt xem, bán được 5.182 đơn hàng thu về 1,2 tỉ đồng. Đây là bước đột phát trong việc tiêu thụ hàng hoá, nông sản của người dân, góp phần to lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Sự định hướng, lãnh chỉ đạo đúng đắn cùng với với kĩ năng tuyệt vời của những người trẻ đã giúp tăng khả năng cạnh tranh, tạo nên bước tiến lớn trong việc nâng cao vị thế của địa phương đúng theo tiêu chí “Sáng tạo - Phát triển” mà Đại hội Đảng XIII đã đề ra. Thành công này góp phần mở cánh cửa mới để nhìn ra thế giới, là phương thức phát triển và hoàn thiện thế giới quan để thấy những điều hay, cái đẹp, thấy được những kết quả thiết thực, khả quan mang lại không chỉ là giá trị kinh tế mà còn đem đến giá trị giáo dục to lớn cho nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ nước nhà.

“Học có định hướng, có chọn lọc”

Sự học muôn màu muôn vẻ, học là con đường muôn hình vạn trạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy nhiều, lưu ý rất nhiều khía cạnh, nội dung trong sự học, tự học suốt đời đối với mỗi cá nhân và toàn xã hội. Tuy nhiên trong kỉ nguyên số như hiện nay cái tốt đáng biểu dương tuy nhiều nhưng cái sa ngã, cái cám dỗ dễ dàng làm hỏng thế hệ trẻ cũng không thiếu. Bác nhấn mạnh: “Học cái tốt thì khó, ví như người ta leo núi, phải vất vả, khó nhọc mới lên đến đỉnh. Học cái xấu thì dễ, như ở trên đỉnh núi trượt chân một cái là nhào xuống vực sâu”. Tự thân mỗi cán bộ, đảng viên, thanh niên cần rèn cho mình định lực, sự nhất quán, tìm thấy hướng phấn đấu và phát triển riêng của bản thân. Mỗi người trẻ phải xác định được mình đang ở đâu, muốn đi đến đâu, mình là ai, mình cần gì, phải sống như thế nào, tạo ra giá trị gì để đời sống mới thật mang giá trị và giàu ý nghĩa. Chỉ khi đó bước chân mỗi người trong cuộc đời mới trở nên vững chắc, suy tưởng mới tránh mông lung, sự tồn tại mới không trở nên mờ nhạt. Từ tiền đề “tu thân” cá nhân mới có thể tiến đến đủ bản lĩnh để “trị quốc, bình thiên hạ”.

Có thể thấy học tập, tiếp thu những cái mới, những cái tiêu biểu của thời đại chính là món vũ khí sắc bén nếu biết cách dùng chuẩn xác. Đây vừa là cơ hội đáng giá cũng vừa là thách thức để các tổ chức Đảng, đoàn thể nói riêng và Nhà nước ta nói chung nhìn nhận, học hỏi và bắt tay vào sử dụng đúng, chuẩn lực lượng cán bộ trẻ vào những công tác phù hợp. Minh chứng nêu trên là một ví dụ hết sức điển hình cho việc học tập cũng cần có phương pháp, học tập là việc cần chọn lọc như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu đã căn dặn:“Học có định hướng, có chọn lọc”. Các nền tảng mạng xã hội trong kỉ nguyên số, xã hội số là con dao hai lưỡi vừa có thể mang đến tác động tích cực to lớn cho mọi mặt của đời sống, cũng vừa có thể là vực sâu dễ “trượt chân” đối với nhiều người trẻ tuổi. Vậy phải biết thật sự linh động, tinh tế trong công tác lãnh, chỉ đạo và điều hành, biết mặt nào lợi thì phát huy, mặt nào hại thì cố hết sức để ngăn chặn, làm giảm tối thiểu những tác động tiêu cực nếu có.

“Học tập suốt đời” theo lời Bác dạy

Peter Schwartz – cố vấn hai đời Thủ tướng Singapore đã nói rằng, với ông kỹ năng quan trọng nhất để tồn tại trong thời đại bây giờ là khả năng tự học. Chủ tịch tập đoàn FPT Telecom Hoàng Nam Tiến cũng chia sẻ: “Muốn sống sót, bắt buộc các bạn phải tự học kiến thức mới”. Mọi cá nhân sống trong xã hội ngày nay đều cần phải tích cực và chăm chỉ học tập với tinh thần cầu thị, phấn đấu vươn lên, đặc biệt là thế hệ thanh thiếu niên. Khi còn trẻ, khoẻ chính là thời điểm đẹp và phù hợp nhất để tiếp thu tri thức. Nếu không tranh thủ ra sức học tập vào lúc này thì còn chờ đợi, lưỡng lự đến lúc nào? Vì sống là không chờ đợi – khi ta có đầy đủ những điều kiện để tiếp thu, học hỏi nhưng không ra nỗ lực cố gắng thì cuộc sống tất yếu sẽ bỏ ta lại phía sau. Không quyết học những cái mới, tiếp cận những tri thức mới thì không có tiền đề tiến lên, không có cơ sở để nắm bắt cơ hội, không thể nâng tầm bản thân để đi kịp với các bước tiến của thời đại, không có khả năng cống hiến và dựng xây đất nước. Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên trẻ hiện nay cốt yếu là lấy sự “Học tập suốt đời” theo tư tưởng Hồ Chí Minh làm đầu; từ đó tổ chức đảng từ cơ sở đến trung ương mới vững mạnh, đất nước do cha ông ta dâng hiến máu xương mới có con đường phát triển bền vững, lâu dài. Bên cạnh việc học tri thức, Bác nhấn mạnh “…học đạo đức lại càng quan trọng hơn”. Học tri thức là tất yếu, học đạo đức lại là trọng yếu không thể xem thường. Bác nhắc nhở: “Trời có bốn mùa xuân, hạ, thu, đông - Đất có bốn phương đông, tây, nam, bắc - Người có bốn đức cần, kiệm, liêm, chính - Thiếu một mùa, thì không thành trời - Thiếu một phương, thì không thành đất - Thiếu một đức, thì không thành người”.

Học tập và làm theo tấm gương tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh không chỉ mang giá trị to lớn trong công tác xây dựng Đảng mà còn là định hướng, nội dung rèn luyện, phấn đấu mỗi ngày của nhiều người. Có rất nhiều tấm gương Đảng viên trẻ tiêu biểu có tinh thần vươn lên, nỗ lực phấn đấu không ngừng rất đáng học tập có thể kể đến như Nguyễn Thị Ánh Viên - một tài năng đặc biệt của làng thể thao Việt Nam, “người khổng lồ” trên đường đua xanh khu vực. Kình ngư Ánh Viên sinh năm 1996 là Trung tá quân nhân chuyên nghiệp trẻ nhất tại Việt Nam. Nổi lên ở SEA Games 27 với 3 HCV, bùng nổ ở 2 kỳ SEA Games liên tiếp là 28, 29 với 8 HCV, “tiểu tiên cá” thống trị làng bơi nữ khu vực với 6 HCV. Ở đấu trường lớn hơn, cô cũng ghi dấu ấn dân tộc với 2 HCĐ ở ASIAD 2014, 1 HCV Olympic trẻ 2014, 1 HCB FINA World Cup 2015, 3 HCV Đại hội thể thao trẻ châu Á 2013… Tháng 3/2014 khi cô chỉ vừa 18 tuổi, Ánh Viên được Bộ tư lệnh Quân khu 9 tặng danh hiệu Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở và Bộ Quốc phòng thăng quân hàm từ Thượng úy lên Đại úy trước niên hạn. Tháng 5/2023 Ánh Viên tiếp tục cống hiến khả năng của mình cho xã hội khi đạt giải nhất cho đề tài “Nghiên cứu một số biện pháp tạo hứng thú nhằm nâng cao hứng thú trong tập luyện môn bơi lội cho trẻ em lứa tuổi 8 - 10 tại CLB Bơi lội Ánh Viên, Thủ Đức, TP.HCM”. Thật tự hào khi đất nước ta có những người trẻ như cô tiếp nối các bậc cha anh làm rạng danh nước nhà!

Không chỉ riêng tài năng Ánh Viên, nhiều và nhiều hơn nữa những thế hệ trẻ đang nối tiếp nhau bằng nỗ lực học hỏi và sự cố gắng không ngừng vừa khẳng định bản thân, vừa ghi dấu ấn Việt Nam trên bản đồ thế giới - làm non sông Việt Nam thêm mang vẻ “tươi đẹp”, đất nước ta “bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu” như lời Bác dạy. Chúng ta có niềm tin vững chắc rằng thế hệ thanh thiếu niên Việt Nam dù đang ở bất cứ nơi đâu, làm bất cứ công việc gì vẫn luôn bản lĩnh, mang trong mình khát vọng dựng xây và phát triển tương lai của dân tộc. Mỗi cá nhân đặc biệt là những người trẻ trong thời đại mới cần ra sức, chung lòng, nỗ lực vượt trội hơn nữa để đưa đề án “Xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2021-2030” của Bộ Giáo dục – Đào tạo đi vào chiều sâu cuộc sống, để lời dạy “Giáo dục toàn dân”, “Giáo dục cho mọi người” của Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là định hướng phát triển đúng đắn, chuẩn mực, là tầm nhìn xa mang tính chiến lược của Đảng và nước nhà.