Ngày 29/10/1954, tại Bến bắc Cao Lãnh, một sự kiện đặc biệt đã diễn ra – Cuộc đưa tiễn hàng vạn cán bộ, chiến sĩ, học sinh miền Nam tập kết ra Bắc. Đây là cuộc chuyển quân có ý nghĩa vô cùng to lớn, đưa cán bộ, chiến sĩ, học sinh miền Nam ra Bắc lao động, học tập nhằm đào tạo cán bộ cho cách mạng miền Nam, đưa miền Bắc tiến lên Chủ nghĩa xã hội, làm hậu phương vững chắc tiến tới giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.

69 năm đã trôi qua, sự kiện tập kết chuyển quân ra Bắc năm 1954 tại Cao Lãnh vẫn còn vẹn nguyên giá trị, tô thắm thêm truyền thống cách mạng của quê hương đất nước. Với ý nghĩa đó, Địa điểm tập kết ra Bắc năm 1954 tại Cao Lãnh - tọa lạc Khóm 6, Phường 6, thành phố Cao Lãnh đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Điểm tập kết chuyển quân ra Bắc năm 1954 tại Cao Lãnh - nơi đưa tiễn
 hàng chục ngàn bộ đội, cán bộ, học sinh, quân tình nguyện của nhiều tỉnh
 xuống tàu ra Bắc với tinh thần “Đi vinh quang - Ở anh dũng”

Chiến thắng Điện Biên Phủ ngày 07/5/1954 lừng lẫy năm châu chấn động địa cầu đã dẫn đến ký kết Hiệp định Giơ-ne-vơ về việc đình chỉ chiến sự và lập lại hòa bình ở Đông Dương. Thi hành Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954, Việt Nam có 03 điểm tập kết chuyển quân là: Khu Hàm Tân – Xuyên – Mộc, khu Đồng Tháp Mười và khu Mũi Cà Mau.

Thị trấn Cao Lãnh, quận Cao Lãnh, tỉnh Long Châu Sa (nay là tỉnh Đồng Tháp) là điểm tập kết chuyển quân của khu vực Đồng Tháp Mười. Bến bắc Cao Lãnh là nơi đưa tiễn cán bộ, chiến sĩ, học sinh các tỉnh: Mỹ - Tân - Gò, Long Châu Sa, Gia - Định - Ninh, Phân Liên khu miền Đông và quân tình nguyện rời quê hương xuống tàu tập kết ra Bắc. Cuộc tập kết chuyển quân ra Bắc tại Cao Lãnh diễn ra trong 03 đợt (từ tháng 8 - 10/1954) với tổng số 13.508 người (trong đó tỉnh Long Châu Sa nay là Đồng Tháp là 2.655 người).

100 ngày tập kết chuyển quân tại Cao Lãnh là sự kiện trọng đại trong lịch sử dân tộc, đã tạo tiền đề cho cách mạng Việt Nam bước sang một trang sử mới đầy oanh liệt và hào hùng. Đến nay, sự kiện tập kết, chuyển quân năm 1954 tại Cao Lãnh vẫn còn nguyên giá trị lịch sử. Bài học về tinh thần đoàn kết dân tộc, về ý chí quyết tâm, thống nhất của quân dân ta, ra đi vì nghĩa lớn, vì sự nghiệp cách mạng cao cả vẫn luôn sáng ngời. Tập kết, chuyển quân ra miền bắc là một chủ trương, chính sách lớn về quản lý, đãi ngộ, sử dụng và bồi dưỡng, đào tạo một đội ngũ cán bộ, chiến sĩ vừa góp phần cho công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, vừa chuẩn bị lực lượng cho cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam sau này.

Phù điêu ghi lại các sự kiện giúp dân trong 100 ngày

của các cán bộ, chiến sĩ miền Nam chuẩn bị tập kết ra Bắc

Những ngày tập kết ở Cao Lãnh, hình ảnh anh bộ đội cụ Hồ rất đỗi thân thương và gần gũi, thể hiện tình cảm quân dân gắn bó nhau như cá với nước. Đồng bào đón bộ đội và thân nhân các gia đình như người thân trong gia đình, cùng ăn, cùng ở, cùng chung sức thực hiện nhiều công trình phúc lợi xã hội như xây dựng đường giao thông, trường học, trạm y tế, tôn tạo mộ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, xây dựng Đài liệt sĩ v.v..

Ngoài ra, bộ đội còn giúp dân chăn nuôi, trồng trọt cải thiện đời sống, dạy học cho con em đồng bào Cao Lãnh, tuyên truyền đường lối chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước v.v. thể hiện thắm đượm tình cảm quân dân, với nhiều kỷ niệm đẹp, lạc quan của quân và dân Nam bộ, cho đến ngày 29/10/1954 chuyến tàu cuối cùng chuyển quân tập kết ra Bắc với tinh thần “Đi vinh quang - Ở anh dũng”.

Với ý nghĩa lịch sử và tầm vóc của sự kiện chuyển quân tập kết ra Bắc năm 1954, nhằm giáo dục truyền thống cách mạng, bồi dưỡng tinh thần yêu nước cho cán bộ, đảng viên và nhân dân, nhất là thế hệ trẻ, tỉnh Đồng Tháp được sự hỗ trợ kinh phí của Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh: An Giang, Tiền Giang, Long An, Bình Phước, Bình Dương, Đồng Nai, Tây Ninh đã tổ chức xây dựng Tượng đài kỷ niệm sự kiện lịch sử này với diện tích trên 12.000m², ngay tại địa điểm diễn ra sự kiện tập kết chuyển quân ra Bắc năm 1954 tại Cao Lãnh (ngụ Khóm 6, Phường 6, thành phố Cao Lãnh).  

Công trình Tượng đài Tập kết 1954 tại Cao Lãnh được khởi công xây dựng từ năm 2017, với tổng mức đầu tư gần 49 tỷ đồng và được khánh thành vào ngày 29/10/2019. Tổng thể công trình Di tích lịch sử Địa điểm tập kết ra Bắc năm 1954 tại Cao Lãnh được xây dựng gồm nhiều hạng mục như: Tượng đài và phù điêu, bờ kè, sân lễ đài, đường nội bộ, hoa viên cây xanh, hồ nước v.v..

Tượng đài Tập kết 1954 tại Cao Lãnh trở thành địa chỉ đỏ

giáo dục lịch sử và truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ

Địa điểm tập kết ra Bắc năm 1954 tại Cao Lãnh có ý nghĩa lịch sử, chính trị, văn hóa to lớn, là “Địa chỉ đỏ” góp phần giáo dục lịch sử, truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau. Đây cũng là nơi tham quan, học tập, sinh hoạt truyền thống cho học sinh, sinh viên, lực lượng vũ trang, người dân trong và ngoài tỉnh. Đặc biệt, trong tương lai, Địa điểm tập kết ra Bắc năm 1954 tại Cao Lãnh sẽ trở thành điểm tham quan du lịch, điểm dừng chân của tuyến du lịch thủy nội địa và quốc tế: Tiền Giang - Phnôm Pênh, Cần Thơ - Phnôm Pênh, Cần Thơ – Hồng Ngự, góp phần quảng bá hình ảnh tỉnh Đồng Tháp – Đất Sen hồng đến bạn bè trong và ngoài nước.